5 อันดับเจ้าหน้าที่พิทักษ์ป่าระดับพื้นที่

คนที่ทำงานในป่ามีหลายระดับครับก็เหมือนหน่วยงานราชการทั่วไปที่มีผู้บังคับบัญชา ไล่ลงไปถึงระดับลูกจ้างชั่วคราวรายวัน วันนี้ผมจะไล่เรียงการบังคับบัญชาจากบนลงล่างให้เห็นระบบการบริหารงาน เพื่อให้คนที่ไม่เข้าใจ แต่เห็นใจงานอนุรักษ์ที่ต้องทำงานอยู่ในป่า เป็นอาชีพหรืองานที่มีความเสี่ยง ที่บางคนเลือกที่จะทำครับ

อันดับที่ 1 ข้าราชการระดับชำนาญการหรือชำนาญการพิเศษ ระดับความรู้ปริญญาตรีหรือมากกว่า เป็นหัวหน้าเขตหรือหัวหน้าอุทยานเป็นผู้บังคับบัญชาสูงสุดในหน่วยงานภาคสนาม เป็นผู้วางแผนจัดทำโครงการต่างๆเข้ามาพัฒนาหน่วยงาน รวมถึงการพัฒนาบุคลากรในหน่วยเพื่อประสิทธิภาพในการทำงานสูงสุด หน่วยงานจะดีหรือมีการพัฒนาก็ขึ้นอยู่กับหัวหน้าเขตที่จะดูแลเอาใจใส่ลูกน้องใต้บังคับบัญชาทุกคนให้มีคุณภาพ ขับเคลื่อนไปอย่างมีระเบียบวินัยและจรรยาบรรณในการทำงาน

อันดับที่ 2 เป็นข้าราชการระดับปฏิบัติการหรือบรรจุใหม่ ระดับความรู้ปริญญาตรีหรือมากกว่า มีตำแหน่งในหน่วยงานที่เรียกว่า ผู้ช่วยหัวหน้าฯ ตำแหน่งนี้ข้าราชการที่บรรจุใหม่ๆ อยู่ที่ดีๆ ที่หน่วยงานมีการพัฒนาอยู่ในระเบียบวินัย วันลา วันขาด วันหยุดก็จะได้รับประสบการณ์ที่ดี อนาคตเติบโตเป็นหัวหน้าหน่วยงานจะสร้างงานสร้างคนที่มีคุณภาพในงานอนุรักษ์ได้ด้วยความเข้าใจในการปกครองและควบคุมผู้ใต้บังคับบัญชาได้เป็นอย่างดี

อันดับที่ 3 พนักงานพิทักษ์ป่า ระดับ ส 3 เป็นลูกจ้างประจำที่มีสิทธิเทียบเท่าข้าราชการ ระดับความรู้ตั้งแต่ ป.4 จนถึงปริญญาตรีและเป็นผู้มีประสบการณ์สูงสุดในการปฏิบัติงานด้านการอนุรักษ์ เนื่องจากผู้ที่ได้รับบรรจุแต่งตั้งตำแหน่งนี้น่าจะมีอายุการทำงานไม่ต่ำกว่ายี่สิบปีที่ผ่านมา ตั้งแต่เป็นลูกจ้างชั่วคราว ประสบการณ์ทำงานในพื้นที่มีทุกรูปแบบ เริ่มตั้งแต่งานลาดตระเวนเป็นหัวหน้าชุดออกปฏิบัติงานที่ต้องมีความรู้ด้านกฏหมายว่าด้วยการป่าไม้ เป็นที่ยอมรับของลูกน้องระดับลูกจ้างชั่วคราว เป็นหัวหน้าหน่วยย่อย เช่นหน่วยพิทักษ์ป่าหรือหน่วยพิทักษ์อุทยาน ทำหน้าที่ประสานชุมชน ชุมชนจะเข้าใจหรือไม่ในเบื้องต้นก็ขึ้นอยู่กับหัวหน้าหน่วยย่อย ทำหน้าที่ให้บริการประชาชนทั่วไปที่เข้ามาท่องเที่ยว ปัจจุบันนี้ตำแหน่งนี้ได้ถูกยกเลิกไปแล้วมีเพียงตำแหน่งพนักงานพิทักษ์ป่าที่เป็นเพียงพนักงานราชการ ที่ไม่มีสวัสดิการมีเพียงประกันตนต่อสังคมเข้ามาทดแทน  

อันดับที่ 4 พนักงานพิทักษ์ป่า (พนักงานราชการที่มีสัญญาจ้าง 4 ปีต่อสัญญาหนึ่งครั้ง) ระดับความรู้ตั้งแต่ ป.4 จนถึงปริญญาตรี เป็นเจ้าหน้าที่ที่เข้ามาทดแทนลูกจ้างประจำ เนื่องจากผู้ที่จะได้รับบรรจุแต่งตั้งตำแหน่งนี้ต้องมีประสบการณ์การทำงานลาดตระเวนชำนาญภูมิประเทศอย่างน้อยห้าปี เมื่อได้รับการคัดเลือกให้บรรจุก็จะมาทำหน้าที่ดูแลงานเท่าที่ลูกจ้างประจำเคยทำมาก่อน เช่น เป็นหัวหน้าชุดลาดตระเวน หัวหน้าหน่วยย่อยตามแนวเขตฯ หรือหัวหน้าอื่นๆแล้วแต่ได้รับมอบหมายจากหัวหน้าเขตฯ แต่พวกเขาไม่มีสวัสดิการเหมือนลูกจ้างประจำหรือข้าราชการ มีเพียงประกันสังคมเป็นสวัสดิการให้ตัวเองและครอบครัว

อันดับที่ 5 ลูกจ้างชั่วคราวหรือพนักงานจ้างเหมาบริการในพื้นที่อนุรักษ์ต่างๆที่กล่าวมา ระดับความรู้ตั้งแต่ ป.4 จนถึงปริญญาตรี เป็นเจ้าหน้าที่ระดับล่างสุดในงานอนุรักษ์ คนเหล่านี้เป็นใครมาจากไหน อันดับแรกก็เป็นลูกเป็นหลานเจ้าหน้าที่่ข้างบนที่กล่าวมา มีความคุ้นเคยกับงานเพราะอยู่กับครอบครัวในป่ามาตลอด อันดับต่อมาเป็นคนภายนอกที่สนใจสมัครเข้ามาทำงาน จากการบอกกล่าวและประกาศรับสมัครคนงานของเขตฯนั้นๆ ปัจจุบันการรับสมัครจะมีการทดสอบร่างกายโดยการวิ่งหลายกิโลเมตร แล้วแต่หน่วยงานกำหนด เมื่อได้รับการคัดเลือกแล้วจะต้องมีใบรับรองการตรวจสารเสพติดจากแพทย์ด้วยถึงจะเข้ามาทำงานได้ เป็นความเข้มงวดในการรับลูกจ้างเหมาเข้ามาปฏิบัติงาน ส่วนหน้าที่หลักคือทำงานในทีมลาดตระเวนโดยมีลูกจ้างประจำหรือพนักงานราชการเป็นหัวหน้าชุดและเริ่มเรียนรู้งานด้านการอนุรักษ์จากจุดนี้เป็นต้นไป

นี่ก็เป็นลำดับการบังคับบัญชาของงานด้านการอนุรักษ์ ในป่าทุกแห่งของประเทศไทย ถึงแม้ป่าบางแห่งจะมีการบริหารงานที่่ค่อนข้างยาก เนื่องจากสภาพพื้นที่กว้างใหญ่ไพศาลเป็นล้านไร่ บางหน่อยทุระกันดาล จะหาข้าราชการคนใดไปเฝ้าดูแลทุกวันนั้นคงยาก นอกเสียจากลูกจ้างประจำ พนักงานราชการและลูกจ้างเหมา ที่ผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันอยู่ประจำหน่วยด้วยใจรัก เฝ้าคอยเป็นยามป้องกันภัยคุกคามต่างๆ คนเหล่านี้ถือเป็นบุคคลสำคัญที่เป็นฟันเฟืองทำให้งานอนุรักษ์ก้าวหน้าต่อไปอย่างยังยืน.